Hoe goed luister jij nou eigenlijk?

De Kunst van Leiderschap: Luisteren op de 5 Niveaus van Covey

Stephen R. Covey, auteur van "De Zeven Eigenschappen van Effectief Leiderschap," introduceerde het concept van luisteren op vijf niveaus. De niveaus helpen begrijpen hoe we beter kunnen luisteren en communiceren als leiders. 

Niveau 1: Niet luisteren

Het eerste niveau, zoals de naam al aangeeft, houdt in dat je simpelweg niet luistert. Je bent fysiek aanwezig, maar je gedachten dwalen af naar andere zaken, zoals je telefoon, e-mails of andere zorgen. Dit niveau van luisteren is destructief voor leiders, omdat het de relaties met je teamleden kan schaden en hen het gevoel kan geven dat ze niet gehoord worden.

Voorbeeld: Stel je voor dat je als leider een teamvergadering bijwoont, maar je bent constant afgeleid door je telefoon. Je kijkt niet op als teamleden spreken en negeert hun bijdragen. Dit gebrek aan aandacht kan het vertrouwen en de betrokkenheid van je team verminderen. Ze voelen zich niet gehoord en wellicht zelfs in de steek gelaten.

Niveau 2: Doen alsof je luistert

Je bent wel fysiek aanwezig tijdens een gesprek, maar niet echt betrokken. Je luistert slechts oppervlakkig zonder werkelijk te begrijpen of zich te interesseren voor wat de ander te zeggen heeft. Dit kan de communicatie belemmeren en leiden tot gebrek aan wederzijds begrip en respect.

Voorbeeld: Een medewerker komt bij je met een opmerking over ‘eerder naar huis willen’ terwijl jij druk bezig bent met het schrijven van een belangrijke mail. Jouw ‘uh-hu’s’ zijn niet van de lucht en er is geen oogcontact. Na afloop denk je: waar heb ik eigenlijk ‘ja, is goed’  op gezegd?

Niveau 3: Selectief Luisteren

Op dit niveau luister je selectief naar wat je wilt horen. Je pikt alleen de informatie op die overeenkomt met je eigen overtuigingen en vooroordelen. Als leider kan selectief luisteren leiden tot tunnelvisie en beslissingen die niet gebaseerd zijn op een volledig begrip van de situatie. Je loopt het risico potentieel waardevolle inzichten van je medewerkers niet te horen en dus te negeren.

Voorbeeld: Een medewerker geeft aan dat er enkele problemen zijn met de huidige werkmethode, maar je negeert deze feedback omdat je denkt dat alles goed verloopt. Uitverdedigen of weerleggen is dan een natuurlijke reflex. Hierdoor loop je de kans mis om het werkproces te verbeteren.

Covey zegt dat de eerste drie niveaus van luisteren vooral gebruikt worden om te antwoorden. Je luistert met de bedoeling om snel te reageren of te antwoorden op wat de ander zegt. Je kunt je eigen standpunt, advies, of oplossing al in gedachten hebben terwijl de ander aan het praten is. Het draait om het voorbereiden van je reactie in plaats van echt te begrijpen wat de ander te zeggen heeft.

Maar wanneer luister je nou goed?

Niveau 4: Actief Luisteren

Actief luisteren houdt in dat je aandachtig luistert naar wat anderen te zeggen hebben. Je probeert de inhoud van hun boodschap te begrijpen. Je stelt veel open vragen, vat regelmatig samen en vraagt door. Je staat volledig open voor de perspectieven van anderen. Je laat je medewerkers zien dat je oprecht geïnteresseerd bent in wat ze te zeggen hebben. Zij voelen zich gezien en gehoord.

Voorbeeld: Als leider luister je actief naar een teamlid dat suggesties doet voor procesverbeteringen. Je stelt vragen om een dieper inzicht te krijgen en vraagt door. Daarnaast laat je dus merken dat je hun input waardeert.

Niveau 5: Empathisch Luisteren

Empathisch luisteren gaat verder dan actief luisteren. Het houdt in dat je niet alleen luistert naar de woorden van anderen, maar ook probeert hun emoties en behoeften te begrijpen. Je observeert en benoemt ook de non-verbale communicatie. Als leider is het tonen van empathie cruciaal voor het opbouwen van een sterkte relatie met je team.

Voorbeeld: Een teamlid komt naar je toe met persoonlijke problemen die haar of zijn werk beïnvloedt. In plaats van simpelweg oplossingen aan te bieden, luister je empathisch naar haar of zijn zorgen en toon je begrip voor de situatie en gevoelens van de ander. Je bent volledig gefocust op jouw teamlid en houdt oogcontact. Waar je kunt wil je oprecht helpen, als hier behoefte aan is.

Niveau 4 en 5 gaan over luisteren om eerst te begrijpen voordat je begrepen wordt: Covey moedigt aan om eerst actief en empathisch te luisteren naar de ander voordat je je eigen standpunt naar voren brengt. Het draait om het begrijpen van de gedachten, gevoelens en perspectieven van de ander zonder oordeel. Hiermee creëer je een basis van begrip en respect, wat de basis vormt voor effectieve communicatie en samenwerking.

Effectief luisteren is niet alleen eenrichtingsverkeer. Het gaat erom dat je een open en respectvolle communicatiecultuur creëert, waarin medewerkers zich vrij voelen om hun gedachten en zorgen te delen. Door de niveaus van Covey in je dagelijkse interacties met je team te integreren, kun je niet alleen betere resultaten behalen, maar ook de betrokkenheid en tevredenheid van je medewerkers vergroten.

Dus, stel jezelf regelmatig de vraag: "Op welk niveau van Covey's luistermodel bevind ik me nu?" En als je bij jezelf groeiruimte ziet, werk dan aan het ontwikkelen van je luistervaardigheden om een meer effectieve en gewaardeerde leider te worden. Groei door naar een hoger niveau.